У кожнага ўлетку свая Вільня
Опубликовано: 23.08.2018
Мне захацелася напісаць пра Вільню .
Напэўна, там перабывала большасьць нашых суайчыньнікаў. Нехта ездзіць туды па шопінг, нехта –на канцэрты, нехта проста прыемна пабавіць час. Нехта выкарыстоўвае суседнюю сталіцу як транзітны пункт, карыстаючыся аэрапортам Мінск-3.
У сеціве якіх толькі водгукаў пра Вільню не знойдзеш. Ад абуральна-расчаравальных, дзе ўзгадваюцца абшарпанныя сьцены і ідзе неласкавае параўнаньне з Талінам і Рыгай, да поўных любові. Да гэтых самых абшарпаных сьцен, што цікава.
Мы вырашылі скласьці свій водгук. Мамска-дзіцячы.
Адразу скажу, мы не хадакі па музеях. Гэта, канечне, не самая добрая наша якасьць. І мы абяцаем, што ў музей Вялікіх князёў літоўскіх мы абавязкова завітаем. Праўда-праўда. Ну а пакуль – як ёсьць.
Выходзім з дома. Ногі неяк самі нясуць нас на прашпект, і мы, нярвова прытанцоўваючы перад нетараплівымі светлафорамі хутка апыняемся на Gedimino . Адразу трапляем у вадаворт нейкай музыкі, якую шчодра дорыць бліжэйшая кавярня. Адразу ўзгадваецца “Радио Гедиминаса, Оставайтесь с нами до первой звезды. В программе следующего часа лучшая музыка для весны.”* Зараз, праўда, не вясна, а самае што ні на ёсьць лета, але якая розьніца. Падхопленыя музыкай, мы нясёмся наперад, да Лукішскай плошчы . Там Зося на некалькі хвілін зачаравана глядзіць на прастору перад сабой. Нешта трэба тут замуціць, гавораць яе вочы. Але ніякіх ідэй па крэатыўнаму выкарыстаньню гэтага месца нам так і не прыходзіць. Таму мы ідзем да касьцёла св. Іакава і Філіпа глядзець на званы. Напэўна, іх не так даўно прывезьлі і цяпер тут прадстаўлена цэлая экспазіцыя: ад самых маленечкіх да самых вялікіх. Зося зачаравана дакранаецца да званоў і пытаецца, дзе яны будуць вісець. Знаходзім інфармацыйны малюнак і ўсё становіцца ясна.
Потым нясьпешна ідзем да ракі. І пад Белым мастом знаходзім 8 (ці 9) арэляў. Простыя-простыя белыя арэлі на вяроўках. Саджуся. Заплюшчваю вочы. І лячу… Лячу праз гады, кіламетры, успаміны… У самае дзяцінства. Калі паветра пахне кветкамі цыкорыя і гарачае па адчуваньнях. Калі здаецца, што можна легчы на зямлю і абняць увесь сусьвет…
Зося побач ўжо упэўнена ўселася на белую дошчачку і таксама пачынае вандроўку. Толькі ў яе гэта – у адрозьненьне ад мяне - адпраўная кропка. Тая, ў якую яна будзе вяртацца праз 20-30 год на нейкіх іншых арэлях…
Пасьля мы доўга сядзім ля маленькай дзіцячай пляцоўкі, прыслухоўваючыся кожная да нечага свайго. Потым, не згаворваючыся, падымаемся з лавачкі і ідзем у накірунку Катэдральнай плошчы.
Не ведаю чаму, але я заўсёды вітаюся са званіцай, калі прыходжу сюды. І яна вітаецца са мной. Гэта такая змова дваіх, якія ведаюць нешта такое, чаго не ведаюць іншыя.
Традыцыйна загадваем жаданьне, круцячыся на надпісы stebuklas. Зося давяральна шэпча: “А табе расказаць, што я загадала?”. Пераадольваючы зман, я адмаўляюся. “А то не збудзецца”. Не збудзецца – гэта сур’ёзны аргумент, так. Я бачу, што Зосі вельмі хочацца расказаць, але яна стрымлівае сабе. Каб збылося.
Тут жа, ля помніка Гедэміну, купляем марозіва. Разрэклямаванае, з мядзьведзем. І ідзем у Бернардзінскі сад .
У маім дзяцінсте не было такого сада, куды б я з мамай хадзіла есьці марозіва. Шчыра кажучы, і марозіва-та амаль не было, мама вельмі хвалявалася за маё здароўе. Але зараз мне чамусьці здаецца, што я вяртаюся ў дзяцінства. Ізноў. Ўсё ж ёсьць нешта ў гэтым горадзе такое, што дорыць мне самыя цікавыя ўспаміны.
Я люблю сядзець у Бернардзінскім садзе і назіраць за паветранымі шарамі. Яны ўзьнікаюць аднекуль зусім нечакана. Потым іх становіцца болей і болей і ты зачаравана адсочваеш іх шлях. Але звычайна гэта адбываецца ўвечары. І зараз замест шароў мы спускаемся да Вільняле карміць качак. Зося дастае клапатліва прынесены з дома хлеб і кідае яго кавалачкі ў раку. Качкі тут як тут. Мне здаецца, што ўсе жывёлы і птушкі любяць Зосю. Яна прыдумляе пра іх дзіўныя гісторыі, абавязкова пазначаючы, хто ў іх мама, хто тата, а хто дзеткі. І хто што робіць. І хто куды пайшоў. Можа быць, яна яшчэ не развучылася разумець іх мову?..
Потым сваё ганаровае месца займае дзіцячая пляцоўка, што месьціцца тут жа. Дзіця занятае, я пампую фотачкі ў Інстаграмчык. Бясплатны вай-фай і ўсё такое.
Вяртаемся на Gedimino. Там ўжо ва ўсю ідзе спартовая нядзеля. Батуты, вялікі і настольны тэніс, трэнажоры, баскетбол і нават хакей на траве. Вось гэта я разумею “за здаровы лад жыцьця”. Зося ўжо скача на батуце – і адкуль толькі сілы бяруцца? – я а апускаюся ў фатэль-падушку. Канешне, я б задавальненьнем узгадала, як гэта – граць ў тэніс, але, нажаль, усе ракеткі разабраныя. Таму проста сіжу, пацягваючы каву з картоннага кубачка, і гляджу на тых, хто грае.
Дарэчы, кава – гэта мая асобная віленская тэма. Ні дня без кавы, называецца. Звычайна я заруліваю ў які-небудзь з coffee inn, замаўляю амерыкана і п’ю яго маленькімі глыточкамі, расцягваючы асалоду. Не таму, што шкада грошай на яшчэ адзін кубачак, а таму што ёсьць нешта амаль сакральнае ў гэтым распіцьці кавы ў Вільні.
Можна яшчэ завітаць у No sugar на перакрыжаваньні прашпекта Gedimino і Stulginskio . Кажуць, што там самая смачная кава ў горадзе.
Але зараз я б завітала на Didžioji . Мне падабаецца сядзець на Ратушнай плошчы і глядзець на рознакаляровую мітусьню вакол сабе. Мае ўспаміны паслужліва падсоўваюць мне пледы і водар вэнджанай рыбы на Казюкас, жоўтае кастрычніцкае лісьце і перазвон званоў у дзень аднаго файнага канцэрта, вялікі экран з відэатрасьляцыяй з Кіева падчас майскага дня вулічнай музыкі…
Да Ратушы мы, ў выніку, прыходзім ўвечары. Усё ж такі дзяўчатам трэба і адпачываць. І пакуль Зося амаль акунаецца ў фантан, я п’ю сваю каву, назіраючы за ёй праз паўзаплюшчаныя вочы. А потым мы ідзем праз ТУ САМУЮ арку на Šv. Kazimiero на Bokšto . Кожны раз праходзячы праз ТУ арку, мне заецца, што я трапляю на машыну часу. Яна зусім не зьмянілася з 60-х гадоў дык дакладна. Такой жа самай я бачыла яе на фатаздымках тых часоў. Гавораць, што час ад часу ў акенцы над аркай гарыць сьвятло. Напэўна, ў гэты час арка становіцца сапраўдным мастом паміж сучасным і мінулым.
Bokšto –гэта вуліца з тымі самымі абшарпанымі дамамі. Адна з маіх самых улюблёных, дарэчы. Чаму –не скажу. Бо гэта трэба адчуць.
Злавіць у паветры той марскі пах, які яўна адчуваецца з адным з яе падворкаў, паверыць ў васіліска, што жыве пад барбаканам, разгледзіць праз разбураную каменную кладку нешта сваё…
З Bokšto збочваем ў двор, ў якім самымі першымі ў горадзе зацьвітаюць пралескі. Праўда-праўда, аўтарытэтныя людзі правяралі . Спускаемся да ракі. Даем Ужупіс у як сьлед пранікнуць ў нашую кроў. І потым пачынаем расказваць адна адной небыліцы, перамяжоўваючы іх з громкім сьмехам…
Абсалютна шчасьлівыя вяртаемся дадому і проста падаем ў ложкі. Трэба спаць. Таму што заўтра будзе Uno-park з яго вяровачнымі трасамі пад нябёсамі, цэпеліны ў Дварасе , лілеі ў Бельмонтасе і нават бадмінтон ў Reformatų skveras . Усё-усё будзе.
… Мы быстро-быстро бежим вниз по улице Швенто Йоно. Мы очень спешим. До нашего двора отсюда еще целых шесть кварталов, а уже совсем стемнело.
Наше кухонное окно нараспашку, и на весь двор пахнет жареной рыбой — это бабушка готовит ужин. Я кладу портфель на подоконник, подтянувшись на руках, залезаю туда сам и протягиваю руку сестре. Глупо заходить через дверь, когда открыто окно.
Бабушка говорит:
— Где вас опять черти носили?
Мы с Лоретой сидим на подоконнике, одной ногой уже в доме, другой еще на улице, и смеемся.**
* Макс Фрай «Сказки старого Вильнюса-2» «Оставайтесь с нами».
**Макс Фрай “Сказки старого Вильнюса” “”Фонарщик”.
Кацярыне Горкай пісалася пад “Leisk” Andrius Mamontovas, фота аўтара
Корзина пуста
